Anadolu Merkezli Dünya Tarihi-II. Murşili

II. Murşili

Bu sırada Mısır’da da iç kargaşa devam ediyordu. Eski soylu bir aileden gelen, General Horemhep, iç kargaşayı ve isyanları bastırdı. Amon rahiplerinin yardımı ile Firavun ilan edildi. Böylece XVIII. hanedan bitiyor, Mısır’da XIX. hanedan dönemi açılıyordu. Horemhep, devlete barış getirmek için sert önlemler aldı. Din de tam bir restorasyona girişerek, aton kültünün tüm kalıntılarını silmeye çalıştı.

Hititlerde ise Şuppiluliuma’nın ölümünden sonra II. Murşili başa geçti. Bu esnada Hitit ile Asur arasında tampon olarak tutulan iyice ufalmış Mitanni devletini Asurlar aldılar. Yine kuzeydeki Kaşkalılara seferler düzenlendi, sonuç alınamayan 10 sefer yapıldı. Ama II. Murşili’yi esas Arzava Krallığı meşgul ediyordu. Arzava kralı kendi ülkesine geçen Hitit uyrukluları iade etmiyordu. Siyasi mülteciler daima komşu ülkeler arasındaki problemleri körüklemişlerdir. II. Murşili yazdığı sert bir mektupla Arzava’ya savaş ilan etti.

“ Sana giden uyruklarımı geri isterim. Onları bana geri vermedin. Bana çocuk muamelesi yaptın, beni küçük gördün. Hadi öyleyse, şimdi savaşacağız ve Gök Tanrısı, benim efendim, bizim durumumuzu yargılasın. “

Arzava krallığı bu mektup karşısında ikiye bölündü. Bir kısmı Hitit kralına uymak, bir kısmı savaşmak istiyordu. Sonunda savaş yapıldı ve savaşı Hitit kuvvetleri kazandı. Hitit kralı kendine karşı gelmeyen Arzava aristokratlarını bağışladı. Ama Arzava’dan ciddi ganimet elde etti. 62.000 esir ve arabalar dolusu değerli mal alındı.

Yenilen Arzava kralı Ahhiyava ülkesine sığındı. Ama Ahhiyava Hitit baskısına dayanamayarak Kralı Hititlere verdi. Arzava ile savaşırken, Milevanda (kuvvetli olasılıkla

Milet kenti), Kargamış ve daha pek çok diğer şehirlerle uğraşmak icap etmişti. Sonuç olarak, M.Ö. 1300 yılı civarında, 28 yıl krallıktan sonra, II. Murşili ölüp, yerini Muvatalli’ye bıraktığında, Hititler Şuppiluliuma devrindeki sınırlara ve güvenliğe sahiptiler.

Babası Şuppiluliuma’nın ve kendi döneminin icraatını bize aktaran II. Murşili, ayrıntılara girerek bir tür belgesel nitelikli yıllıklar yayınlamıştır. Bu yıllıklarda, Orta Doğu hakkında, ayrıntılı bilgilere ulaşıyoruz. Çeşitli devletlerle yapılan antlaşma metinleri bu yıllıklarda vardır. Ayrıca, antlaşma metinlerinin başına konulan ve bu devletlerle tarihi ilişkilerin özetlendiği, geriye bakışlar, birinci sınıf kaynaklardır. Hititlerde tarih bilinci çok gelişmişti.

Hitit heykel

geliyordu.

Murşili Tanrılara diyor ki:

II. Murşili, çok sevdiği babasını, arkasından ağabeyini veba nedeniyle kaybetmişti. Veba ülkesini uzun süre kasıp, kavurmuştu. Büyük kralın yanında, Tavananna olarak egemen üvey annesi her yaptığına karışıyor, hayatını yaşanmaz hale getiriyordu. İlk karısını Tavanannanın yaptığı büyü sonucu kaybetmişti. Zaten çakan bir şimşek nedeniyle de dili tutuktu. Murşili, bu peş peşe gelen felaketleri, her Hititli gibi tanrıların kızgınlığına bağlıyordu. Ona göre, babası, çok sevdiği Büyük Kral Şuppiluliuma’nın işlediği bir günah yüzünden bu felaketler başına

“ Babam da ona (Tuthaliya) bağlılık andı içmişti. Fakat babam Tuthaliya’yı cezalandırmaya kalkışınca, prensler, soylular, Hattuşa’daki yüksek memurların hepsi babamın tarafını tuttular... Tuthaliya’yı ve ona yardım eden kardeşlerini öldürdüler, (ailesinin diğer bireylerini ise) Alaşiya’ya yolladılar. Buna karşın siz tanrılar, efendilerim, babamı korudunuz. Hatti ülkesinin toprakları düşman eline geçtiğinde, babam onlara karşı sefere çıkıp, onları yendi, toprakları geri aldı. Düşman ülkelerinden de toprakları Hatti ülkesine kattı. Onun döneminde Hatti ülkesi iyi idi, ülkedeki insanlar, sığırlar ve koyunlar çoğalıyordu. Fakat siz tanrılar, efendilerim, (sonradan) Genç Tuthaliya’nın öcünü babamdan aldınız; babam, Tuthaliya’nın katli yüzünden öldü. Babamın tarafını tutan prensler, beyler, memurlar ve askerler de bu yüzden öldüler. Hatti ülkesi de bu yüzden perişan oldu. Şimdi veba daha da kötüleşti. Hatti ülkesi ağır zarara uğradı. Tanrılar, şimdi ben Murşili, size babamın suçunu itiraf ettim. “

“ Ey tanrılar, sizler Tuthaliya’nın dökülen kanlarının öcünü almak istiyorsunuz. Ancak Tuthaliya’yı öldürenler bu günahlarının cezasını çektiler. O şimdi, benim üstüme de geldiği için, bende bu günahın kefaretini ailemle birlikte kurban ve tövbe yoluyla ödeyeceğim. Tanrıların gönlü yine rahat olsun. Ey Tanrılar bana karşı yine iyi olunuz. Sizin katınıza çıkmak, size yakarmak istiyorum, ne olur beni dinleyin. Ben kötülük yapmadım ve önceden kusur işleyenlerden, kötülük yapanlardan bugün kimse kalmadı; hepsi öldü. Ancak böyle

olmakla birlikte, babamın günahları bana da sirayet ettiği için, size, Tanrılara ülke için vebadan dolayı günahlarımı ödeyeceğim. Sizin rahibiniz ve hizmetkârınız olduğum için bana karşı iyi duygular besleyin ve kalbimden bu sıkıntıyı kovunuz, ruhumdan bu korkuyu alınız. “