Gılgamış Destanı - 11

DESTANIN YAZILDIGI TABLETLERIN ÖZETI

Tablet I

Gilgames'in çok bilgili oldugu, çok gezdigi, Uruk duvarini yaptirdigi, tapinaklari onarttigi, onlari bir tasa yazdirttigi, halka verdigi sikinti, Enkidu'nun kirlarda yaratilisi, bir tapinak fahisesiyle karsilastirilmasi, Gilgames'in gördügü rüyalar anlatiliyor.

Tablet II

Fahisenin Enkidu'yu insanlastirmasi, uygarlastirmasi, Enkidu'nun sehre getirilip Gilgames ile karsilasmasi, arkadaslik ve sedir ormanlarina gidip oradaki ejderhayi öldürme plani.

Tablet III

Ejderha öldürme planindan halk, özellikle yaslilar endiseli. Gilgames'in öleceginden korkuluyor, caydirmak için ugrasiliyor. Enkidu'ya onu korumasi öneriliyor. Annesi Tanriça onu korumasi için Günes Tanrisi'na dualar ediyor.

Tablet IV

Gilgames ve Enkidu yola çikma hazirliklari yapiyorlar, Günes Tanrisi'na kendilerine yardim etmesi için yakariyorlar. Yola çikiyorlar. Yolda Gilgames rüyalar görüyor. Onlari Enkidu yorumluyor. Yolda bir ara Gilgames, bir ara Enkidu korkuyor, fakat birbirlerine cesaret vererek yollarina devam

ediyorlar.

Tablet V

Sedir ormanlarina geliyorlar. Ormana yaklastiklarinda canavar geldiklerini fark ediyor. Gilgames'i uyutuyor. Fakat yine de Günes Tanrisi'nin da yardimiyla canavari yakaliyorlar. O, öldürmemeleri için yakarsa da aldirmiyor, öldürüyorlar. Ormandan kestikleri agaçlari Firat Nehri üzerinde Uruk'a gönderi-yorlar.

Tablet VI

Uruk'a döndüklerinde Tanriça Istar Gilgames'e evlenme teklif ediyor. O kabul etmeyince gök bogasini Uruk'a saldirtiyor Tanriça. Onu da Enkidu ile birlikte öldürüyorlar, hatta sag kalçasini Tanriçanin yüzüne firlatiyor Enkidu. Bunun için Tanriça ikisini de lanetliyor. Fakat onlar aldirmiyor, sarayda senlikler yapiyorlar.

Tablet VII

Enkidu rüyasinda kendisinin cezalandirilacagini görüyor. Hastalaniyor. Onu kirlardan getirenlere lanetler yagdiriyor. Fakat Günes Tanrisi onun haksiz oldugunu anlatarak, onu sakinlestiriyor. Enkidu ölüyor.

Tablet VIII

Bu tablet çok kirik. En az 175 satir okunamiyor. Anlasilan yerlerine göre Gilgames arkadasinin ölümünden dolayi üzüntülerini agit seklinde anlatiyor. Birlikte yaptiklari isleri sayip döküyor. Herkesin, her seyin kendisi gibi yas tutmasini söylüyor. Arkadasi için bir heykel yaptiriyor.

Tablet IX

Gilgames arkadasinin ölümünden sonra kendisinin de ölecegini düsünerek korkuya kapiliyor ve ölümsüzlügü aramak ve biraz huzur bulmak için yollara düsüyor. Bir dagda akrep görüntüsünde insanlara rastliyor. Onlarin dagin kapisini açmalariyla karamiklar içinde yoluna devam ederek bir mücevher bahçesine geliyor.

Tablet X

Gilgames yoluna devam ederek deniz kenarina ulasiyor. Orada bulunan içki evini isleten kadinla karsilasiyor. Ona ne aradigini söylüyor. Kadin bundan vazgeçmesini, kimsenin ölümsüzlügü bulamadigini, elinde olan günlerin tadini çikarmasini öneriyor. Gilgames'in israri üzerine onu ilk ve son ölümsüzlügü bulan adamin yanina götürecek kayikçiyi gösteriyor. Kayikçi, kürekler hazirlattiriyor Gilgames'e. Birlikte denizi geçiyorlar, çok tehlikeli yer olan ölülerin götürüldügü sudan da geçerek Tanrilarin cennetine, ölümsüzlügü bulan Utanapistim'in bulundugu yere ulasiyorlar. Gilgames, Utanapistim'e bütün basindan geçenleri anlatiyor ve arkadasi gibi ölmek istemedigini, kendisi gibi ölümsüz olmak istediginden ona geldigini söylüyor. Utanapistim bunun olmayacagini, çünkü ölümsüzlügü Tanrilarin ona verdigini, onlarin bir daha böyle bir sey yapmayacaklarini anlatmaya çalisiyor.

Tablet XI (En Iyi Korunmus Tablet)

Utanapistim, Gilgames'e ölümsüzlügü nasil buldugunu anlatiyor: Tanrilar, toplantilarinda, bir tufan yapip bütün yarattiklarini ortadan kaldirmaya karar veriyorlar. Bilgelik Tanrisi ona durumu bildirip bir gemi yaparak ailesini ve mümkün olanlari kurtarmasini söylüyor. Utanapistim söylenenleri yapiyor. Tufan basliyor, alti gün yedi gece sürüyor. Yedinci gün gemiden çikarak Tanrilara kurban sunuyor. Tufana karar veren Tanri yaptigi suça karsilik Utanapistim'e ölümsüzlügü veriyor. Gilgames'e yedi gün uykusuz kalma testi yapiliyor. Onu da basaramiyor. Geri dönerken bos elle gitmemesi için Utanapistim ona su altinda olan gençlik otunu bulursa hiç olmazsa yeniden gençlesebilece-gini söylüyor. Gilgames otu buluyor, fakat onu da yilan yiyor. Tamamiyla hayal kirikligina ugramis olan Gilgames büyük bir üzüntüyle sehrine geri dönüyor.

Tablet XII

Daha önce belirttigimiz gibi, bu tablette yazilanlar Gilgames destanina ait degil. O "Gilgames, Enkidu ve Yeralti Dünyasi" olarak adlandirilan ayri bir Gilgames öyküsü. Sumerce ve onun Akadcaya çevirisini kapsiyor. Konusu söyle: Gilgames'in tukku ve mukkusu yeraltina düsüyor. Onu nasil çikaracak diye üzülürken, Enkidu gidip onu alacagini söylüyor. Gilgames ona yeraltina giderken, orada onu yakalamasinlar diye temiz elbise giymemesini, sevdigi kadini ve çocugu öpmemesini, sevmediklerini dövmemesini ve bunlara benzer kurallari yapmamasini öneriyor. Fakat Enkidu yeraltina gidince bu kurallara aldiris etmedigi için orada yakalaniyor ve disari çikamiyor. Gilgames buna çok üzülüyor, Tanrilara onu çikarmalari için basvuruyor. Hiçbiri yardim etmiyor. Yalniz Bilgelik ve Okyanuslarin Tanrisi Ea yeraltina bir delik açtirarak Enkidu'nun hayalinin çikmasini sagliyor. Orada iki arkadas kucaklasiyor. Gilgames ona yeraltinda ne gördügünü soruyor. O da toz ve kurtlar sarmis vücutlari gördügünü söylüyor. Bir oglu olani gördün mü, ne yapiyordu sorusuna, duvara sokulmus çivide agladigini, yedi oglu olanin ise Tanrilar meclisinde oturdugunu anlatiyor. Dünyada kimsesi olmayanlar veya onlara kurban vermeyenlerin ölüleri yerlerde sürünüp artiklari yiyorlarmis.

Tablet, baslangici gibi son buluyor.

Muazzez İlmiye Çığ